M.Ö. 79 yılında sadece 15 dakikada karşılaştığı Vezüv Yanardağı’nın öfkesiyle haritadan silinen Pompeii, modern arkeolojinin en değerli keşiflerinden biridir. Şaşırtıcı arkeolojik keşiflerle Pompei halkının ne yediğine dair daha fazla bilgi edinmeye başladık. Fast food’u bizden önce onlar mı keşfetmişler yoksa önce pizzayı mı yapmışlar?
Gelin bu soruların cevaplarına ve daha fazlasına bir göz atalım. ?
Kaynak: bir
Pompeii ve Herculaneum şehirleri Vezüv Yanardağı’nın patlamasıyla aniden yok oldu, ancak bu trajedi arkeolojik açıdan eşsiz bir hazine yarattı.
Adeta bir zaman makinesi gibi olan şehir, bize antik dünyanın günlük yaşamına dair birçok ipucu sunuyor. Özellikle dikkat çeken konulardan biri de Pompeii’de ne yenir, ne içilir.
Bu antik toplumda yenen yiyecekler aslında biraz farklı ve karmaşıktı.
Mesela ‘garum’ denilen balık sosu herkes tarafından çok sevilirdi. Garum özellikle yoksulların beslenmesinin zenginleştirilmesinde büyük rol oynadı. Pompeii halkı ayrıca çeşitli baharatlar, fare dolması ve lazanya da tüketiyordu.
Antik Lazanya: Makarna, Et ve Peynir
Öncelikle burada yaşayanların ‘pizza’ yemediğini söyleyelim. Evet, bir freskte resmedilen yassı ekmek parçası ‘pizzanın atası’ olarak lanse ediliyordu ama unutmayın ki o dönemde İtalya’da domates yoktu. Yani ekmeğin üzerine konulan et, sebze veya meyveler domatessiz yapılıyordu. Bu yemeğin ana malzemeleri makarna, et ve ricotta peyniri katmanları olduğundan, bu yemek modern lazanyanın atası olabilir.
Zenginlerin Seçimi: Doldurulmuş Fare
Bu, modern insanlar için şaşırtıcı bir yemek olabilir ancak fare dolması Pompeii’nin ortasında çok popülerdi. Fareler ‘glirarium’ adı verilen seramik kaplarda fındıkla beslendi ve ardından pişirildi. Apicius’un yemek kitabına göre fareler domuz eti, biber, çam fıstığı ve balık sosuyla doldurulmuştu.
Flamingo Efsanesi
Tarihçi Lowe, flamingo yemenin üst sınıf için bir statü sembolü olduğunu belirtse de artık bu iddiayı doğrulayacak somut arkeolojik kanıtlar bulundu.
Meyve ve sebzeler
2005 yılında Pompeii’de çalışan arkeologlar, kent sakinlerinin yediği bazı meyve ve sebzeleri yeniden diktiler. Bunların arasında incir, zeytin, erik ve üzüm de vardı. Ayrıca Pompei Kuzey Afrika ile hurma ticareti yapıyordu.
Günlük Diyet: Balık ve Tahıllar
Pompeii’nin diyeti esas olarak balıktan oluşuyordu. Herculaneum’un kanalizasyonunda bulunan 43 farklı tıbbi balık kılçığı bu tezi desteklemektedir. Koyun, tavuk, mercimek ve fasulye gibi diğer protein kaynakları da tüketildi. Yulaf ve arpa gibi tahıllar da oldukça yaygındı.
Baharat
Şehrin tuza erişimi kolay olmasına rağmen diğer baharatlar ve çeşniler sınırlıydı. Yani Romalılar zencefil ve biber gibi ekstra tatlar için Hindistan’la ticaret yapıyordu, ancak baharatlar genellikle zenginlerin erişebileceği bir lükstü.
Şarap
Şarap bakla kullanılarak tatlandırılır ve renklendirilirdi. Kazılar, bir şarap barında baklalarla dolu şarap kaplarını ortaya çıkardı.
Sokak yemeği
Pompeii’de ‘thermopolia’ adı verilen fast food tarzı tezgahlar vardı. Kentte bu türden 80 civarında tezgahın olduğu biliniyor. İşçi sınıfı öğle yemeğini sık sık buradan satın alırdı. Bu tezgahlarda şarabın yanı sıra çeşitli et ürünleri de satılıyordu. Bu fast-food mekanları genellikle menüdeki hayvanları tasvir eden parlak fresklerle süslenmişti. Yemekler genellikle elle yeniyordu çünkü Pompeii’de artık çatal ya da kaşık yoktu ama yemek yemeyi çok rahat hale getiren yemek sedirleri vardı.
Bu günler
Kahvaltı genellikle Pompeii’de servis edilmiyordu ve öğle yemeği oldukça sınırlıydı. Akşam yemekleri özellikle zenginler için büyük önem taşıyordu. Zengin erkekler gösterişli partiler verirken, kadınlar genellikle aileleriyle sakin bir akşam yemeği yiyorlardı. Bu partiler öğleden sonra başlıyor, bazen sabaha kadar sürüyordu.
Pompeii’nin yemek kültürü ve sosyal hayatı oldukça renkli ve ilgi çekiciydi ancak alışkanlıkları o kadar çoktu ki, stoacı filozoflar bile bu iddiayı eleştiriyorlardı.
Zengin Romalılar sıklıkla aşırı yemek yeme eğilimindeydiler; Hatta bazen yemekten sonra kustular ve sonra tekrar yemeye devam ettiler. Bu durum dönemin güçlü ve gösterişli yaşamının bir yansıması olarak değerlendirilebilir.
